W samolocie luz, sporo wolnych miejsc. Warszawa z góry, Istambuł z góry, Port Said z góry, ukłon na skrzydło, Kair z góry. Wymarłe miasto, na ulicach żadnego ruchu. Godzina policyjna. Na zwykle zatłoczonym lotnisku kołuje tylko nasz samolot. Za szybką już machają Wagdy i Khalid.

Jedziemy do siostrzenicy w Naser City, bo poza Kair w środku nocy nie wyjedziemy. Na ulicach prawie nikogo. Całkiem inne miasto niż to, które pamiętam – wiecznie żywe, zapchane i nigdy nie zasypiające. Teraz tylko śmieci obstąpione przez wałęsające się psy, do tego kocie gangi i z rzadka pojedynczy osiołek. I czołg na środku ulicy – komitet powitalny – kontrola wojskowa. Paszporty z dzisiejszą pieczątką załatwiają sprawę. Prawie.

Z Egiptem najczęściej kojarzy się Kair, piramidy w Gizie albo luksusowe kurorty nad Morzem Czerwonym. Tymczasem na dalekim południu znajduje się niezwykłe miejsce. Asuan, położony na wschodnim brzegu Nilu, kryje niezliczone skarby, nie tylko z czasów faraonów.

Z racji położenia Asuan od tysiącleci był strategicznym miejscem dla władców Egiptu. To właśnie tam krzyżowały się dawne szlaki handlowe i tam znajdowała się baza wojennych wypraw w głąb kontynentu. Już od czasów Starego Państwa miasto stanowiło swoistą strażnicę południowych granic imperium. Było także ważnym ośrodkiem z uwagi na bogactwa naturalne. W czasach starożytnych niemal cały kraj zaopatrywał się tam w kamień wykorzystywany do wznoszenia okazałych budowli, a obecnie eksploatowana jest m.in. ruda żelaza.

Do niedawna był królestwem plażowiczów i biur podróży. Od czasu przewrotu jest to pusty kraj, ale za to najbliższy gwarantujący adrenalinę.

Egipt kojarzy się z tłumami wypoczywających, sztucznymi miastami-kurortami i naganiaczami, zawyżającymi bez litości ceny. Tak było, to prawda, ale przed zeszłoroczną rewolucją. Zmieniło się wszystko. No, może oprócz naganiaczy.
Najważniejsza zmiana – nie ma już tłumu turystów. Zniknęły gdzieś kawalkady autobusów dla pań i panów w szortach i trzcinowych kapeluszach. Europejskie MSZ-ety skutecznie ich przepłoszyły komunikatami o „niestabilnej sytuacji politycznej”. Cóż, mają w tym trochę racji, tyle że na przykład dla podróżujących na własną rękę backpackerów to często najlepsza rekomendacja.

Aby obserwować zmiany w Egipcie, wystarczy być w jednym miejscu: na Placu Tahrir w centrum Kairu. Tu stoi ogromny budynek Ministerstwa Spraw Wewnętrznych, budynki Uniwersytetu Amerykańskiego i Muzeum Egipskie ze skarbami Tutanhamona. Plac tradycyjnie jest miejscem wszelkiego rodzaju demonstracji, dotychczas szybko i sprawnie rozpędzanych przez policję prezydenta Mubaraka. Właśnie tu zaczynają zbierać się młodzi ludzie, zwołujący się przez internet na Facebooku i Twitterze. Każdego dnia jest ich więcej. Wzorem protestujących w Tunezji, żądają ustąpienia prezydenta. W Egipcie jestem od 15 stycznia. Kiedy uspokajam przez telefon rodzinę w Warszawie, porównuję demonstracje na Tahrirze do „ustawek” kibiców piłkarskich: znani przeciwnicy, znane miejsce starcia i znana godzina. A jednak! Gwałtowna eskalacja protestów następuje 25 stycznia. Ta data trafi do egipskich podręczników historii jako początek rewolucji.

Dokoła widać tylko pagórki jasnego piasku, a jak ma się szczęście, można co najwyżej zobaczyć wystający rachityczny krzaczek. Nagle, bez uprzedzenia, pustynia zamienia się w plażę… Każdy, kto był nad Morzem Czerwonym, wie, jak marnie wygląda tamtejsze wybrzeże z dala od pięciogwiazdkowych hoteli.

A jednak ponad dwa tysiące lat temu istniały tam gwarne porty, do których z najdalszych zakątków świata docierały statki wyładowane po burty rozmaitymi towarami. Najlepiej prosperujący z nich, egipskie Berenike, odsłaniają właśnie polscy archeolodzy z Centrum Archeologii Śródziemnomorskiej Uniwersytetu Warszawskiego.

Zdaniem polskiego naukowca, doktora Zbigniewa Szafrańskiego z Polskiej Stacji Archeologicznej w Kairze, kierującego pracami wykopaliskowymi i rekonstrukcyjnymi w świątyni grobowej królowej Hatszepsut w Deir el-Bahari, władczyni ta pragnęła kontynuować precedens zapoczątkowany przez jej panowanie i dążyła do ustanowienia tradycji, zgodnie z którą to kobiety, a nie mężczyźni miały posiadać prawo do tronu w starożytnym Egipcie.

Następczynią Hatszepsut na tronie Górnego i Dolnego Egiptu prawdopodobnie miała być jej córka Neferure – mówi Zbigniew Szafrański. – Ostatecznie jednak do tego nie doszło i po śmierci królowej władzę przejął Totmes III – jej pasierb, w którego imieniu Hatszepsut przez długie lata panowała i rządziła.

Przyjemnie jest unosić się nad rafą, a przez maskę jak w fotoplastykonie oglądać podwodny świat. Statyczny – stanowią go ornamenty i wachlarze koralowców, które wydają się być lekkie i kruche. W rzeczywistości są szorstkie i ostre, a na tle błękitu przybierają barwę beżu, lila czy zimnej żółci. Wśród nich wciśnięte między skały muszle przydaczni. Otwarte, jakby w uśmiechu, pokazują swoje błękitne wargi. Wokół nich dziesiątki gatunków ruchliwych morskich stworzeń. To, co się udaje zobaczyć za każdym zanurzeniem, jest zawsze niespodzianką.

Tuż po wschodzie słońca na przestronny plac w miasteczku Birkash przyjeżdżają setki ciężarówek. Wszystkich przyciąga Souq al-Gamaal, targ wielbłądów. Jeden z największych w Egipcie – autentyczny, nienastawiony na turystów. To miejsce, w którym...

Opuszczam halę przylotów kairskiego lotniska i maszeruję w objęcia grudniowej egipskiej nocy. Odmawiam kolejnym taksówkarzom zastępującym mi drogę. Ktoś bierze mnie za rękę...