Jadąc do Iranu, osławionej „osi zła”, miałem głowę wypełnioną stereotypami o tym państwie, ponoć pełnym religijnych wariatów czyhających na obcokrajowców. Już pierwsze dni w Teheranie pozwoliły mi zrozumieć, jak bardzo obrazy te są nieprawdziwe.

Istnieją co najmniej trzy wizerunki Iranu. Pierwszy to ten odbierany przez Zachód. To Iran bezkompromisowych, antysemickich fanatyków religijnych, każdego dnia krzyczących „Śmierć Ameryce”, palących izraelskie flagi i czekających tylko, by podpalić świat. To najłatwiej sprzedać opinii publicznej, która nie odróżnia Arabów od Persów i kupi wszystko, co zobaczy w telewizji.
Drugi to ten budowany przez irański rząd – składają się nań przede wszystkim elementy religijno-męczeńskie.

Zamknięty świat islamu. Gorliwi muzułmanie krzywo patrzący na Europejczyka i kobiety w czadorach odwracające głowę na widok turysty. Przed wyjazdem problemy z wizą, a na miejscu ciągłe kontrole policyjne. Tak straszyli mnie przed wyjazdem do Iranu ci, którzy tam nigdy nie byli. A tam jest zupełnie inaczej.

Wyliczono, że Aleksander Wielki potrzebował dziesięć tysięcy mułów i pięć tysięcy wielbłądów, by wywieźć skarby z Persepolis. Było to w 330 roku p.n.e. Dziś aż trudno sobie wyobrazić, jak wspaniałe było to miasto. Niewiele zostało z pałaców, haremów, koszar czy skarbca. Persepolis to jednak wciąż symbol starożytności, który trzeba zobaczyć na własne oczy.

Iran nie ma dobrej prasy na świecie od wielu lat. A od kiedy w czerwcu 2005 roku wybory prezydenckie wygrał konserwatywny polityk Mahmud Ahmadineżad, jest coraz gorzej. Ten były burmistrz Teheranu, który ujął Irańczyków swą skromnością i tym, że sam siebie nazywa przyjacielem ludu, zdążył zasłynąć wrogimi wypowiedziami na temat Izraela, który według niego należy wymazać z mapy świata. Do tego dochodzi wałkowany od wielu miesięcy w mediach problem irańskiego programu atomowego. USA i Izrael oskarżają Teheran, że pod przykrywką pokojowego programu nuklearnego pracuje nad bombą atomową, czemu irańscy przywódcy oczywiście zaprzeczają.

Aby poznać kraj, trzeba przejść go pieszo. Z tego założenia wyszedłem, udając się do Iranu. Plan był zwodniczo prosty: przejść na własnych nogach ponad 2300 kilometrów przez pustynne góry Zagros, po drodze szukając ludzi, dla których ten nieprzyjazny region, na przekór wszystkiemu, jest miejscem życia.

Zagros to potężny łańcuch górski ciągnący się przez cały zachodni Iran, od granicy z Turcją po Ocean Indyjski. Od europejskich Alp po pakistańskie Karakorum na przestrzeni tysięcy kilometrów nie ma większego wypiętrzenia skorupy ziemskiej. Przez stulecia góry te były historyczną barierą, dzielącą Persję i Mezopotamię.

Wszystkie podróże kształcą, a te rowerowe dają specyficzną lekcję. Jazda przez Iran, który nie leży na głównych turystycznych szlakach, stanowi wyzwanie. Wysiłek wynagradzają efekty poznawcze. Przeżycie irańskiej przygody to zaliczenie wyższego poziomu edukacji. Piski opon na mokrym asfalcie i dźwięki klaksonów, będące rodzajem pozdrowienia przez pierwszy tydzień jazdy głównymi drogami, dawały się we znaki. Jazda rowerem jest przyjemna, gdy dopisuje pogoda, sprzęt nie sprawia problemów, a krajobraz dostarcza ekstatycznych przeżyć. Trochę gorzej to wygląda, gdy leje deszcz, wiatr utrudnia utrzymanie się w siodełku, a kierowcy podczas mijania nie zachowują bezpiecznej odległości. Jeszcze trudniej, gdy...

Iran to bardzo przyjazny kraj dla podróżników. Zachwyca kulturą, gościnnością i krajobrazami, ludzie zaś są niezwykle otwarci. Z chęcią pozwolili fotografowi poznać się bliżej i uwiecznić warunki, w jakich żyją na co dzień. Młode Iranki starają się podążać za światowymi trendami modowymi. Starannie dobrane okulary przeciwsłoneczne, ostry makijaż i odsłonięte włosy są powszechnym zjawiskiem. Jest to forma buntu przeciw wszechobecnym zakazom...

– Jedziecie do Iranu? I nie boicie się? – to pierwsza reakcja wielu osób na nasze plany urlopowe. A gdy dowiadywali się, że zabieramy ze sobą dzieci, mieliśmy czasami wrażenie, że zaraz...

Przez pustynię Maranjab wiodą szutrowe drogi. Rzadko tu rosnące rachityczne drzewka i drobne krzaczki wyglądają jak obsypane cementem. W szarym pyle wszystko traci barwy. Dalej piasek zaczyna ciemnieć...