Jeśli sprzedamy wam nasz kraj, kochajcie go, tak jak my go kochamy, opiekujcie się nim, tak jak my się nim opiekujemy. I wszystkimi waszymi siłami, całym waszym duchem i sercem zachowajcie go dla waszych dzieci i kochajcie go, tak jak Bóg kocha nas wszystkich.

Seattle, wódz plemienia Duwamish, doskonale zdawał sobie sprawę, że oferta sprzedaży ziemi zamieszkiwanej od wieków przez jego plemię jest nie do odrzucenia. Biali osadnicy proponowali utworzenie rezerwatu, w którym Indianie mogli wieść życie, jakie prowadzili dotychczas, z jednym wyjątkiem – ich krainy nie ograniczały już ani wody Pacyfiku, ani terytorium rywalizujących plemion Chimakum i S’Klallam, lecz granica nakreślona ołówkiem na pomiętej mapie.

W Sun Valley, w drewnianym schronisku u stóp gór, Ernest Hemingway skończył powieść „Komu bije dzwon” i oczarowany urodą okolicy osiedlił się w pobliskim Ketchum. Wkrótce do Doliny Słońca w środkowym Idaho zaczęli przyjeżdżać na narty: Gary Cooper, Marylin Monroe oraz rodzina Kennedych, przyciągając rzesze innych znanych osobistości. Pierwsza wzmianka o narciarstwie w USA, z 1850 roku, dotyczy listonosza norweskiego pochodzenia, „Snowshoe” Thompsona, który przez dwadzieścia zim dostarczał pocztę z północnej Kalifornii do Carson Valley w Idaho. Pierwszy amerykański wyciąg linowy zbudowano w 1913 roku w Kalifornii, a wyciąg krzesełkowy w 1936 roku w Sun Valley, do dziś uważanym za perłę amerykańskich kurortów narciarskich.

Mało znana indiańska kultura Pueblo jest jedną z najstarszych w Ameryce Północnej. Ma blisko trzy tysiące lat i trwa nadal. Od 2011 roku badają ją w stanie Kolorado polscy archeolodzy. Dokumentują dawne osady, odkrywają sztukę naskalną oraz dowody starej kultury materialnej. Przy okazji poznają problemy współczesnych amerykańskich Indian. Wychowani na westernach mówimy po prostu „Indianie”, ale przecież mamy do czynienia z różnymi kulturami. W samym USA jest ok. pięciuset plemion. Najliczniejszym są Nawahowie z Południowego Zachodu. Mają największy rezerwat w Stanach, 78 tys. km kwadratowych, czyli dokładnie jedną czwartą powierzchni Polski.

Jest jak Mona Lisa. Intryguje i przyciąga ludzi z całego świata. Uśmiecha się do każdego tajemniczo, nie ujawniając, co się za tym kryje. Wiele lat wędrowałam jego ulicami z uczuciem niedosytu. Mieszkając tu, nie czułam się turystką, ale nie potrafiłam też stać się tubylcem. I pewnie nie zmieniłabym statusu biernego obserwatora, gdyby nie rower.

Nowy Jork jest jak gigantyczny kocioł. Wchłania turystów i ludzi biznesu, zwolenników tradycji i miłośników awangardy; ludzi dojrzałych, akceptujących świat takim, jaki on jest, i młodych zapaleńców pragnących go zmienić. Przeplata wiary, sztuki i obyczaje, tworząc unikalny końcowy produkt zwany nowojorską kulturą.

Później mówiono, że w zasadzie z całej tej historii najbardziej jest żal niedźwiedzia. Że to przecież on był ofiarą, że to nie była jego wina, że został zamordowany bez powodu. Ale powód był – niedźwiedź poznał smak ludzkiego mięsa. I za to zginął.

W Denali, jednym z dwóch miejsc na Alasce, gdzie nad niedźwiedziami roztacza się szczególną ochronę, żaden wędrowiec nie został zabity przez to zwierzę od 95 lat, czyli od czasu, kiedy ustanowiono tu park narodowy i zaczęto prowadzić statystyki. Aż do jesieni 2012 roku, kiedy to nad rzeką Toklat potężny samiec grizzly zamordował i zjadł 49-letniego turystę z Kalifornii. Przez dwa dni Alaska była sparaliżowana tą wiadomością, nie rozmawiało się w zasadzie o niczym innym. Temat ataku w Denali poruszany był i w debatach przed nadchodzącymi wyborami stanowymi, i podczas kupowania na stacjach benzynowych suszonej wołowiny do żucia.

Florida Keys to zespół 1700 wysp koralowych. Stanowią najdalej wysuniętą na południe część Stanów Zjednoczonych. Od początku chciałyśmy dotrzeć do ostatniej w łańcuchu, Key West. Po drodze powtarzano nam, że im dalej na południe, tym ludzie są bardziej otwarci, szaleni i… zrzucają z siebie więcej ubrań.

Droga na Key West, zwana Overseas Highway, biegnie po wyspach, wąskich groblach, a nawet pomiędzy nimi, unosząc się nad wodą w postaci najdłuższych mostów, jakie dotąd widziałam. Najbardziej okazały, przebiegający pomiędzy Little Duck Key i Key Vaca, nazwany został Seven Miles Bridge. Dzisiaj liczy on zaledwie 6,7 mili – historyczny siedmiomilowy most został zniszczony przez huragan Labor Day w 1935 roku.

To miejsce w języku hiszpańskim oznacza „łąkę”. Natura zdaje się jednak wołać: nie ma tu łąki, nie ma tu wody! W okolicy wznoszą się góry Spring Mountains, a dalej łańcuch Sierra Nevada. Średnio przez 300 dni w roku świeci słońce, a przez 133 dni temperatura przekracza 32°C. W takim to miejscu powstała „kraina hazardu, kiczu i rozpusty”. Las Vegas.

Z lądującego samolotu dobrze widać sztuczność tego miasta. Czerwone skały i piasek pustyni Mojave, rzędy prostokątów, w które powkładano domy i hotele. Kto buduje miasto na pustyni? I rzeczywiście długo nikt się nie decydował. Stolica stanu Nevada powstała w 1905 roku, a prawa miejskie otrzymała 6 lat później. Postawiono domy, hotele, baseny, zasadzono ogrody, trawniki i parki.

Amerykański dziennikarz Herb Caen powiedział: „Kiedy pewnego dnia trafię do nieba… rozejrzę się i stwierdzę: Nie jest źle, ale to wciąż nie jest San Francisco”. Dyskretny urok Frisco ujmował w przeszłości również Jacka Kerouaca, Franka Sinatrę czy Johna Lennona. A jak jest dzisiaj?

Zafascynowany twórczością Kerouaca nie mogłem oprzeć się pokusie zajechania do San Francisco autostopem. Regulacje prawne spowodowały, że dzisiaj autostopowiczów widuje się już nie przy drogach, a na truckstopach, na których pytają o podwózkę kierowców ciężarówek. Moje pierwsze próby nie napawały optymizmem, najczęściej padała odpowiedź: – Sorry, polityka firmy zabrania. A jeden zaśmiał się, mówiąc: – Człowieku, autostopem już się nie jeździ! Po czym wręczył mi pięć dolarów na bilet.

…Wynająłem dom w jednej z najdziwniejszych osad Ameryki Północnej. Leżała na owej podłużnej, wesołej wyspie rozciągającej się prosto na wschód od Nowego Jorku…

Na kinowych ekranach pojawiła się ponownie adaptacja powieści F. Scotta Fitzgeralda „Wielki Gatsby”, uważanej obecnie za klasykę amerykańskiej literatury, choć w momencie wydania w 1925 roku cieszącej się znikomą popularnością. Ta smutna opowieść o bezgranicznej, ślepej miłości i tragicznej konfrontacji złudzeń z rzeczywistością nie tylko ponownie rozpaliła ludzką wyobraźnię, ale również rozbudziła zainteresowanie fitzgeraldowską epoką. Akcja powieści rozgrywa się na północnym wybrzeżu Long Island, powszechnie zwanym Złotym Wybrzeżem – części wyspy położonej w bezpośrednim sąsiedztwie Nowego Yorku i ukształtowanej w dużej mierze przez jego bogactwo.

Kalifornijska Dolina Śmierci to najgorętsze miejsce na świecie. Przez większą część roku żar jest nie do zniesienia, temperatura powietrza przekracza 45°C, a przy gruncie niemal dwa razy więcej. Powietrze parzy, wściekły upał poraża. W 1913 roku zarejestrowano tu rekordowe 57°C.

Wbrew posępnej nazwie, ten spalony słońcem bezmiar urzeka. Dziwaczne skały, ogromne wydmy, wulkaniczne kratery i tęczowe kaniony przeplatają się z urokliwymi bagniskami, słonymi jeziorkami i białymi niczym śnieg, suchymi solniskami. Znawcy pustyń twierdzą, że żadna inna nie jest tak wspaniała w swojej urodzie i tak brutalna w skrajnościach.