Skrzydlaci mieszkańcy Tatr
Polska /
Gdy zapytamy turystów o znane im zwierzęta żyjące w Tatrach, usłyszymy o kozicach i świstakach, może o niedźwiedziach. Jednak zwierzętami najczęściej towarzyszącymi człowiekowi w czasie wędrówek po Tatrach są ptaki. Ich głos dociera zewsząd niemal bezustannie, co chwila gdzieś obok przemyka cień skrzydła.
Grubodziób zamieszkuje głównie lasy liściaste i mieszane. Liczniej gniazduje w ogrodach i parkach Zakopanego, także w innych miejscowościach wokół Tatr. Odżywia się głównie nasionami. Potężnym dziobem rozłupuje bez problemu nie tylko łupiny twardych nasion, lecz także orzeszki bukowe, żołędzie oraz pestki czereśni i śliwek. To gatunek na ogół wędrowny, ale każdego roku część populacji pozostaje u nas na zimę.
Dostępny PDF
Podróżniczek najliczniej zamieszkuje Rosję i kraje skandynawskie. Jest ptakiem wielkości wróbla, lecz smuklejszym od niego. W sezonie godowym samiec śpiewa szczególnie intensywnie w trzech porach: o świcie, przed południem i wieczorem. Na początku tego okresu śpiewa intensywnie również w nocy. Podróżniczek to pięknie ubarwiony słowik.
Jemiołuszka zamieszkuje północną część Półwyspu Skandynawskiego i północ Rosji. Zimą dociera na zimowiska między innymi do Europy Środkowej. Jako mieszkanka północy, jemiołuszka ma bardzo sute, miękkie i ciepłe upierzenie w pięknych matowych i subtelnych barwach. Jej głos przypomina delikatne dzwonki. Latem ptak ten odżywia się komarami, a poza okresem lęgowym głównym pokarmem są owoce. Jemiołuszka szczególnie upodobała sobie jarzębinę, którą po przylocie na zimowiska dokładnie objada.
Krzyżodziób świerkowy na Podtatrzu zakłada lęgowiska głównie w borach świerkowych. Jest przykładem ziarnojada wyspecjalizowanego w pobieraniu jednego rodzaju pokarmu. Żywi się głównie nasionami świerku. Do ich pozyskiwania przystosowany jest anatomicznie. Asymetria czaszki i skrzyżowanie końców dzioba zapewniają sprawne wydłubywanie szyszek. Małe szyszki ptaki odcinają od gałęzi, przenoszą w dogodne miejsce w koronie świerka, przytrzymują nogą i objadają z nasion. Na największe po prostu wchodzą i dziobem podważają łuski.
Dudek to ptak o ciekawym wyglądzie i zwyczajach. Żyje w okolicach, gdzie lasy poprzeplatane są łąkami, pastwiskami i polami. Nie unika sąsiedztwa człowieka i coraz częściej – poza dziuplami – zamieszkuje nisze w budynkach. Głos dudka to monotonnie powtarzane „du-du-du” lub „hup-hup-hup”, z daleka mogące przypominać szczekanie psa. Lot ma falisty i chwiejny, nierówno uderza skrzydłami. Najczęściej przebywa jednak na ziemi. Jest to ptak wędrowny, zimuje w Afryce, w krajach arabskich i w Azji Południowej. W Tatrach najczęściej można go spotkać w czasie wiosennych przelotów.
Od kilku lat w okolicach Czarnego Dunajca i w żwirowni w Długopolu oraz pod Lipnicą Wielką na Jeziorze Orawskim spotykane są czaple białe Egretta alba. Na słowackiej Orawie i Wagu spotykane są każdego roku w zmiennej liczbie. Usiłują już nawet zimować – widziano jedną w lutym 2003 roku w Czarnym Dunajcu. Czapla biała jest wielkości czapli siwej. Ma śnieżnobiałe upierzenie i czarne nogi.
Zimorodek pojawia się nielicznie każdego roku, poza okresem lęgowym, nad tatrzańskimi potokami. Jego obecność związana jest z występowaniem drobnych ryb, które stanowią główny pokarm tego ptaka. U obu płci wierzch ciała jest metalicznie turkusowoniebieski, a spód pomarańczowy, w słońcu ptak mieni się i sprawia wrażenie egzotycznego przybysza. Zimorodek kopie nory w skarpach nad wodami. Na ryby poluje, rzucając się w dół ze swoich czatowni nad wodą, którymi są wiszące gałęzie. Częściej można spotkać zimorodka jesienią i zimą. Odwiedza wtedy wszystkie potoki i rzeki Tatr. Ten szmaragdowoniebieski ptak stanowi piękny widok na tle zaśnieżonych brzegów.
Włochatka to ptak wielkości kosa, krępy, z nieproporcjonalnie dużą głową. Sowa ta nie ma charakterystycznych „uszu”. Głos godowy samca to regularnie powtarzane, niskie, trwające około dwóch sekund „upu-pu-pu-pu-pu-pu”. Obecność tej sowy na określonym terytorium jest związana z obfitością pokarmu, którym mogą być drobne ssaki, głównie nornice rude i norniki. Włochatka jest gatunkiem osiadłym, nomadycznym lub częściowo wędrownym.
Zdjęcia i opisy pochodzą z albumu wydawnictwa TPN „Ptaki Tatr i Podtatrza”, który jest efektem trzydziestoletnich obserwacji prowadzonych na tym terenie przez Włodzimierza Cichowskiego oraz grona fotografów przyrody. Ich celem było przybliżenie czytelnikom piękna Tatr i Podtatrza poprzez zobrazowanie ich skrzydlatych mieszkańców.