Tekst i zdjęcia: Paweł Partyka,

Zamek z baśni

Kopenhaga

Dania / Europa

Kiedy po raz pierwszy odwiedziłem Kopenhagę, przywitały mnie ukryte w chmurach wysokie wieże zamku Rosenborg Slot. Zamek wraz z otaczającą fosą i ogrodem Kongens Have jest dzisiaj jednym z najwspanialszych przykładów sztuki budowlanej z okresu panowania renesansowego króla Dunów, Chrystiana IV (1577–1648).

Początkowo zamek traktowany był jako królewska siedziba na wsi, jednak po kilku przebudowach stał się rezydencją czterech kolejnych królów, a od roku 1794 pełni funkcję magazynu przedmiotów będących własnością rodziny królewskiej. W roku 1833 część eksponatów tej bardzo szczególnej przechowalni została udostępniona szerokiej publiczności jako Danske Kongers Kronologiske Samling (Chronologiczna Kolekcja Duńskich Królów). Wystawa ta zainicjowała powstanie historycznego Muzeum Rosenborg, które należy dzisiaj do najwspanialszych na świecie w swojej kategorii.
Zamek Rosenborg Slot zbudowano w latach 1606–1624 poza murami miasta. Jego renesansowa architektura z wpływami holenderskimi określana jest w Danii jako styl Chrystiana IV. Mimo braku bezpośrednich dowodów uznaje się, że Chrystian IV miał ogromny i decydujący wpływ na architekturę zarówno zamku, jak i Ogrodu Królewskiego. Rosenborg stał się jego ukochanym miejscem. Król spędzał w nim dużo czasu i tutaj też zmarł w roku 1648. Dzięki centralnemu położeniu Rosenborg Slot stał się popularnym miejscem pobytu całej rodziny królewskiej. Ostatnim mieszkańcem Rosenborga był król Fryderyk IV, który w roku 1710 przeprowadził się do zamku Frederiksberg Slot w pobliżu Kopenhagi.
Rok 2006, ogłoszony w Danii Rokiem Renesansu, został oficjalnie zainaugurowany 12 kwietnia, w dniu czterechsetnej rocznicy rozpoczęcia budowy zamku Rosenborg Slot.
W związku z jubileuszem zorganizowano dwie specjalne wystawy – jedna jest poświęcona Chrystianowi IV, druga królom, którzy rezydowali w zamku Rosenborg.
Pomimo kilku przeróbek zamek zachował jednolity estetyczny charakter: czerwone ceglane elewacje dekorowane wstęgami i architektonicznymi detalami z naturalnego kamienia; miedziane, pokryte zieloną patyną dachy i wieże sprawiające wrażenie doklejonych. Piękno Rosenborga inspirowało wielu artystów, także Hansa Christiana Andersena. W powszechnie znanej baśni, w której ubogi wojak za sprawą czarów staje się wytwornym panem, i marząc o prześlicznej księżniczce, pyta, gdzie można ją zobaczyć. „W wielkim miedzianym pałacu, otoczonym murami i mnóstwem wież naokoło!”. Tylko w takim zamku jak Rosenborg Slot mogła mieszkać księżniczka, którą pojmie za żonę bohater baśni „Krzesiwo”.
Twórcy muzeum Rosenborg zerwali z obowiązującymi w ówczesnym czasie zasadami organizowania wystaw i podzielili ekspozycję na dwie części: pierwszą, historyczną i chronologiczną i drugą, zawierającą eksponaty współczesne. Otwarciu wystawy towarzyszyła atmosfera sensacji w związku z pierwszą „muzealną ekspozycją współczesności” w Europie.
Dzisiaj muzeum mieści chronologiczną kolekcję przedmiotów z okresu królewskiego panowania od Chrystiana IV do Fryderyka VII. Wystawa obejmuje wiele oryginalnie urządzonych wnętrz z siedemnastego i osiemnastego stulecia. Unikatowymi eksponatami są prezentowane w sali rycerskiej gobeliny króla Christiana V z motywami Skånske krig (wojny skańskiej) z drugiej połowy XVII wieku.
Szczególnym miejscem w muzeum jest pilnie strzeżony skarbiec królewski, do którego, jak pisał w innej znanej baśni Andersen, „trafiło ziarnko grochu i gdzie je można jeszcze oglądać, jeżeli nikt go nie zabrał”. W skarbcu Rosenborg przechowywane są najważniejsze duńskie skarby, między innymi insygnia królewskie i klejnoty koronne, będące ciągle do dyspozycji rządzącej królowej Małgorzaty II.

Ogród Królewski

Zamek Rosenborg jest otoczony najstarszym Ogrodem Królewskim w Danii. Powstawał równocześnie z zamkiem na początku XVII wieku i został udostępniony mieszkańcom Kopenhagi już na początku XVIII wieku. Od tamtego czasu jest najpopularniejszym i najbardziej lubianym parkiem stolicy. Obecnie Ogród Królewski odwiedza 2,6 miliona ludzi rocznie.
Zachowana do dzisiaj geometria grządek i ścieżek w dużym stopniu odpowiada najstarszemu znanemu planowi ogrodu z 1649 roku. Początkowo uprawiano w ogrodzie zioła. Z biegiem lat ich miejsce zajęły rozległe trawniki, kwiaty, krzewy, kwitnące drzewa owocowe. Ogród zachował również w swojej nazwie przymiotnik „królewski”, chociaż od momentu otwarcia jego bram stał się własnością ludu. Dzisiaj jest to miejsce spacerów i spotkań, organizowane są tu uroczystości rodzinne, pikniki. W lecie rozległe trawniki stają się miejską plażą. W tym czasie organizowane są w nim plenerowe imprezy muzyczne i teatralne. W roku 1998 otwarto baśniowy i artystyczny plac zabaw, tutaj ma też swoją siedzibę teatr marionetek dla najmłodszych.
Podobnie jak we wszystkich ogrodach królewskich w Kongens Have znajdują się również rzeźby. Do dzisiaj przetrwały dwa lwy z czasów Chrystiana IV, stojące na straży bocznej bramy i mostu Grønnebro, łączącego zamek z ogrodem. Słynne są marmurowe kule – ozdoba ogrodu od 1764 roku.

Królewski sekret

Przy okazji prac związanych z adaptacją piwnic przeznaczonych na pomieszczenia wystawowe skarbca w Museum Rosenborg dokonano niezwykłego odkrycia. Okazało się, że istniejące wzmianki dotyczące „systemu do odtwarzania muzyki”, który Christian IV zaprojektował w zamku, są prawdziwe. System składa się z ukrytych w ścianach kanałów łączących pomieszczenie w piwnicy z wybranymi pomieszczeniami zamku. Piwnica była „studiem dźwiękowym”, w którym muzycy wykonywali utwory z listy przygotowanej przez króla. W pomieszczeniach królewskich muzyka płynąca kanałami w górę była doskonale słyszalna. Król Christian IV wykorzystywał to urządzenie ku zaskoczeniu i zadowoleniu zapraszanych gości. Niewątpliwie wprawiał tym w niemały zachwyt również zapraszane przez siebie kobiety, był bowiem ojcem co najmniej 23 dzieci.

Kapral Andersen

Z zamkiem Rosenborg sąsiadują koszary królewskiej gwardii przybocznej. Od ponad dwustu lat koszary i pokryty trawą Rosenborg Eksercerplads są miejscem wymarszu wartowników pełniących straż przy królewskich zamkach i pałacach. Zmiana warty odbywa się codziennie w południe, więc od godziny jedenastej przed bramą koszar gwardii gromadzą się turyści. Odprawa warty i wymarsz oddziału żołnierzy ubranych w historyczne mundury, z wysokimi czarnymi futrzanymi nakryciami głów, jest jedną z większych atrakcji stolicy Królestwa Danii. Wielu turystów codziennie towarzyszy oddziałowi gwardii maszerującemu w asyście policji przez miasto w kierunku królewskiej siedziby zamku Amalienborg. W gwardii przybocznej służyło wielu słynnych Duńczyków, między innymi Hans Christian Andersen, który miał stopień kaprala tej gwardii.