Ukraina /
Jedna z najstarszych nekropolii Europy. Starsza od paryskiej Père-Lachaise i warszawskich Powązek. Panteon polskiej chwały – miejsce spoczynku polskich wybitnych artystów, uczonych i młodych żołnierzy, a jednocześnie wspaniały park w stylu angielskim i plenerowe muzeum z cennymi rzeźbami nagrobnymi: cmentarz Łyczakowski i cmentarz Orląt Lwowskich.
To jedna z naszych najważniejszych narodowych nekropolii, obok warszawskich Powązek, cmentarza Rakowickiego w Krakowie, wileńskiej Rossy i zakopiańskiego cmentarza na Pęksowym Brzysku. Decyzją władz galicyjskich (z 1783 roku) została otwarta w 1786 roku w miejscu XVI-wiecznego cmentarza ofiar dżumy. Dokładny rejestr pochówków zaczęto prowadzić w roku 1885. Twórcami nagrobków byli czołowi lwowscy rzeźbiarze i kamieniarze. Mimo okresów, w których niszczono pierwotną koncepcję cmentarza (zwłaszcza po 1944 roku), godząc się między innymi na standardowe nagrobki, do dziś przetrwał – nadany mu w połowie XIX wieku – charakter pełnego oryginalnych rzeźb parku krajobrazowego.
Architekci wykorzystali naturalną rzeźbę terenu, wytyczając alejki i ścieżki w nieregularnym układzie na zboczach opadających tarasowo z kurhanowego wzgórza. Autorem tej koncepcji był lwowski botanik i zarządca uniwersyteckiego ogrodu botanicznego Karol Bauer. Obecny układ głównych alei, rond i dróg dzielących poszczególne pola grobowe ukształtowano w drugiej połowie XIX wieku. W tym czasie cmentarz zajął już 40 hektarów powierzchni. W trosce o zachowanie jego zabytkowego charakteru w 1975 roku znacznie ograniczono liczbę pochówków. Dziś zgoda na pogrzeb na Łyczakowie zależy od decyzji Rady Miasta. Miejsce spoczynku znajdują tu tylko zasłużeni i wybitni obywatele Lwowa. 10 lipca 1990 roku oficjalnie uznano nekropolię za zabytek o wyjątkowych wartościach historyczno-kulturowych i opiekę nad nią przejęło państwo.
Na cmentarzu Orląt spoczywa trzy tysiące polskich żołnierzy.
Cmentarz Łyczakowski mieści – na ponad osiemdziesięciu polach grobowych – około trzystu tysięcy mogił, dwa tysiące grobowców oraz pięćset pomników. Godzinami można przemierzać ścieżki cmentarza, odkrywając cenne inskrypcje, groby wielkich Polaków, ciekawe rzeźby, najstarsze pomniki czy kwatery powstańców. Pełno tu skrytych pośród drzew i krzewów uskrzydlonych aniołów, płaczek obejmujących sarkofagi, nagrobnych fotografii, wygasłych pochodni i przede wszystkim rzeźb znanych lwowskich artystów oraz epitafiów i inskrypcji. Te ostatnie są potwierdzeniem zawiłych i burzliwych dziejów miasta. Przeważają inskrypcje niemieckie (do 1830 roku), polskie (głównie z lat 1830–1945), rosyjskie i ukraińskie (po 1945 roku).
Polskim turystom Łyczaków kojarzy się przede wszystkim z panteonem wybitnych rodaków. Tutaj przecież spoczywają między innymi pisarki Maria Konopnicka i Gabriela Zapolska, rysownik i malarz Artur Grottger, światowej sławy matematyk Stefan Banach, architekt (twórca Opery Lwowskiej) Zygmunt Gorgolewski, historyk (dyrektor Zakładu Narodowego im. Ossolińskich) Zygmunt Kętrzyński, twórca i prezes Towarzystwa Naukowego we Lwowie Oswald Balzer, aptekarz Piotr Mikolasch (w jego aptece pracował Ignacy Łukasiewicz i przeprowadzono pierwszą rafinację ropy naftowej)...
Zaraz przy placu za bramą główną cmentarza znajdują się kaplice, mauzolea rodzinne polskich mieszczan oraz kwatera numer 1, gdzie od końca XIX wieku chowano zasłużonych obywateli Lwowa. Charakter tej kwatery podkreśla pomnik pułkownika Juliana Konstantego Ordona (powstańca listopadowego, którego prochy sprowadzono do Lwowa z Florencji), zwieńczony orłem z rozwartymi skrzydłami, z rzeźbą lwa u podstawy, oraz poety Seweryna Goszczyńskiego – z siedzącą na cokole postacią wieszcza. Poniżej pomnika Ordona spoczywają między innymi działacze narodowi, współtwórcy „Sokoła” – Stanisław Szczepanowski i Antoni Durski – oraz prezydenci Lwowa – Michał Michalski i Tadeusz Rutowski. W bliskim sąsiedztwie znajdziemy groby Marii Konopnickiej, Gabrieli Zapolskiej, Władysława Bełzy, Stefana Banacha i wielu innych zasłużonych dla polskiej nauki i kultury.
W granicach kwater numer 6, 7, 8, 9, 14 znajdują się najstarsza część cmentarza i największe zagęszczenie wartościowych artystycznie nagrobków. Stąd zaś niedaleko już do kwatery numer 40 – powstańców styczniowych. Powstańcy listopadowi pochowani są w zupełnie innym miejscu – w kwaterze numer 71. Innym szczególnym miejscem na tym cmentarzu jest kwatera numer 82 z pomnikiem i zbiorową mogiłą ofiar NKWD z 1941 roku. Spoczywa w niej dwustu pięciu Ukraińców i dwudziestu jeden Polaków, sześciu Niemców, czternastu Żydów i pięciu Rosjan.
Pomnik ku czci Francuzów poległych i zmarłych w obronie Polski.
Integralną częścią łyczakowskiej nekropolii jest cmentarz Orląt Lwowskich. Leży w południowej części cmentarza Łyczakowskiego, na granicy z dzielnicą Pohulanka. Morze krzyży, równo ustawionych na opadających tarasach, jest symbolem trwałości młodzieńczych ideałów.
Na cmentarzu Orląt spoczywa trzy tysiące polskich żołnierzy, w tym wielu studentów i uczniów, którzy zginęli w walkach polsko-ukraińskich o Lwów w latach 1918–1919) i w czasie wojny polsko-sowieckiej w 1920 roku. Najmłodszy z nich miał siedem lat, stu siedemnastu było trzynastolatkami.
Tutaj, bardziej niż gdziekolwiek indziej, uwidoczniły się powikłane dzieje mieszkańców miasta. Tutaj również 24 czerwca 2005 roku, z udziałem prezydentów obu krajów, nastąpiło symboliczne pojednanie Polaków i Ukraińców, przypieczętowane uroczystym otwarciem cmentarza.